Các đô thị trực thuộc trung ương và thuộc tỉnh được chia thành hai cấp hành chính là cấp đô thị và cấp khu phố (quận)
Thành thử khi xây dựng chính quyền tỉnh thành, mỗi địa phương cần có những đánh giá toàn diện để có mô hình chính quyền thành thị hợp, thực sự là của dân, do dân và vì dân.
Ảnh: Bá Hoạt Tham khảo một số mô hình Theo các chuyên gia, mô hình chính quyền đô thị đã được các nước thực hành và những ưu điểm, hiệu quả đã được kiểm chứng.
Phương án này cũng ăn nhập với việc cải cách, đổi mới đồng bộ nhưng có bước đi thận trọng và hợp của hệ thống chính trị địa phương theo lịch trình cải cách hành chính, cách tân tư pháp và đổi mới nội dung, phương thức lãnh đạo của Đảng. Tổng dân số thành thị khoảng 27. Việc xây dựng chính quyền thị thành là đòi hỏi thế tất, tuy nhiên lịch trình, cách thức khai triển phải nghiên cứu kỹ để có một chính quyền thị thành thực thụ chứ không phải là một cái "áo mới" cho tư duy kiểu cũ.
Ba phương án của đề án "Mô hình tổ chức chính quyền đô thị" Phương án 1: thực hiện không tổ chức HĐND huyện, quận, phường trong cả nước. Cơ quan hành chính được tổ chức ở cấp đô thị và cấp khu phố do Thị trưởng và Khu trưởng đứng đầu; còn cơ quan quản lý cấp đường phố chỉ là cơ quan đại diện hành chính của chính quyền khu phố với nhiệm vụ cốt tử là gìn giữ thứ tự trị an, tuyên truyền, phổ quát những chính sách của quốc gia đến người dân và soát việc chấp hành những chính sách đó.
Mỗi đô thị trong vùng thị thành này chỉ có hai cấp chính quyền là cấp thành phố và cấp phường, không có cấp quận trung gian… Sự chọn lựa thế tất Hệ thống thành thị nước ta theo phân cấp quản lý gồm các thị thành thuộc huyện (thị trấn); các thành thị thuộc tỉnh (TP thuộc tỉnh, thị xã) và các tỉnh thành trực thuộc trung ương (bao gồm 5 TP: Hà Nội, TP Hồ Chí Minh, Hải Phòng, Đà Nẵng, Cần Thơ).
Còn ở Hàn Quốc, bộ máy chính quyền thị thành Seoul được tổ chức theo mô hình, đứng đầu cơ quan hành chính là Thị trưởng, được người dân Seoul bầu trực tiếp với nhiệm kỳ hoạt động là 4 năm. Giúp việc cho thị trưởng là các phó thị trưởng, các cố vấn, viên chức hành chính và các cục, phòng ban, văn phòng chi nhánh. Phương án 3: Tổ chức chính quyền đô thị theo mô hình Thị trưởng.
Trong đó có 2 thị thành loại đặc biệt (Hà Nội và TP Hồ Chí Minh), 12 tỉnh thành loại I, 10 tỉnh thành loại II, 51 thành phố loại III, 55 tỉnh thành loại IV, 630 thành thị loại V.
Cụ thể như tỷ lệ đất dành cho giao thông thành phố chỉ đạt khoảng 13% đất xây dựng thành phố (trong khi đề nghị là 20-25%), hay tỷ lệ đất dành cho giao thông tĩnh chỉ đạt dưới 1% đất xây dựng đô thị (đề nghị từ 3 đến 3,5%).
Mặc dù đóng vai trò quan yếu trong phát triển KT-XH và có những chuyển biến hăng hái, chóng vánh trong những năm gần đây nhưng nhìn chung các đô thị ở nước ta vẫn còn yếu kém về cơ sở vật chất, kỹ thuật, nhất là cơ sở hạ tầng.
Xây dựng chính quyền thị thành là cần thiết đối với sự phát triển ở các thị thành lớn. Kinh tế thành phố đóng góp khoảng 70% GDP cả nước, mức tăng kinh tế ở khu vực thị thành đạt trung bình cao gấp 1,5 đến 2 lần so với mặt bằng chung của cả nước.
Chính quyền thủ đô Seoul được chia ra thành ba cấp là cấp tỉnh thành, cấp quận và cấp làng (tương đương với cấp phường). Ở Trung Quốc, bộ máy chính quyền các tỉnh thành được tổ chức theo một mô hình thống nhất và tương đối gọn nhẹ. Bài 1: Xu thế của thời đại Quá trình thị thành hóa ở nước ta đang diễn ra với quy mô lớn và tốc độ nhanh. Trên cơ sở phân tích những ưu điểm, hạn chế của từng phương án, Ban Cán sự đảng Bộ Nội vụ yêu cầu thực hiện Phương án 1 vì ăn nhập với hệ thống chính trị một đảng cầm quyền ở nước ta hiện thời, đảm bảo sự lãnh đạo toàn diện của Đảng đối với hệ thống chính trị nói chung, chính quyền địa phương các cấp nói riêng.
Đó là bộ máy chính quyền xây dựng theo hướng tinh gọn, giảm bớt các tầng, nấc trung gian, bảo đảm tính nhanh nhạy trong công tác quản lý. Hội đồng quận đóng vai trò là cơ quan đại diện cho người dân, gồm các thành viên do người dân bầu lên.
Tuy nhiên, mỗi nhà nước đều có cách tuyển lựa mô hình chính quyền thành phố hiệp với các điều kiện lịch sử, địa lý, văn hóa - tầng lớp cho riêng mình. Với quy mô lớn như vậy song bộ máy hành chính của vùng thành thị Manila được thiết kế tương đối gọn nhẹ. Những điều đó là nguyên cớ dẫn đến việc tồn tại các vấn đề bức xúc kéo dài mà không giải quyết được như: ùn tắc giao thông, ô nhiễm môi trường, tồi tệ từng lớp… Do đó, cần thiết phải có sự phân cấp quản lý hợp lý giữa chính quyền tỉnh và chính quyền thành thị thuộc tỉnh.
Theo thống kê của Bộ Nội vụ, những năm qua, mạng lưới thành thị của Việt Nam phát triển cả về số lượng, quy mô dân số, diện tích đất đai và đầu tư xây dựng công trình hạ tầng. 000 người, chiếm 31,01% dân số cả nước. Việc tham khảo, học tập mô hình các nước là cần thiết, nhưng thành phố của mỗi nước cũng như từng thành thị thuộc mỗi nhà nước đều có những đặc thù riêng.
Đề xuất ở huyện, quận, phường cũng không tổ chức UBND mà chỉ đặt cơ quan đại diện hành chính của cơ quan hành chính cấp trên tại địa bàn huyện, quận, phường.
Thủ đô Manila (Philippines), một trong những đô thị lớn nhất Đông Nam Á được quy hoạch phát triển thành vùng thành thị bao gồm trong đó nhiều tỉnh thành lớn nhỏ khác nhau. Bên cạnh đó, tăng trưởng kinh tế chưa cân đối với sự phát triển thị thành và tăng trưởng dân số; công tác lập quy hoạch, phát triển thành phố có tầm nhìn dài hạn, bền vững còn nhiều hạn chế; phát triển thành phố chưa phản ảnh rõ nét bản sắc văn hóa, đặc trưng của từng vùng, miền, các đặc thù sinh thái nhân bản trong quy hoạch và kiến trúc thị thành.
Cơ quan đại biểu của quần chúng được gọi là Nhân đại (HĐND) chỉ tổ chức ở cấp tỉnh thành và cấp khu phố. Trên cơ sở đó, Bộ Nội vụ được giao xây dựng đề án "Mô hình tổ chức chính quyền đô thị".
Có thể thấy, công tác quản lý quốc gia tại các thị thành chưa đáp ứng được đề nghị khách quan của quá trình thành thị hóa.
Phương án 2: thực hành không tổ chức HĐND ở vớ các đơn vị hành cương trực thuộc thành phố.
Năm 1999 cả nước có 629 thành phố thì năm 2012 đã lên tới 758 thành phố. 200. Vụ trưởng Vụ Chính quyền địa phương (thuộc Bộ Nội vụ) Nguyễn Hữu Đức cho biết: "Đề án quán triệt nguyên tắc đổi mới trong cải cách hành chính nói chung, tổ chức và hoạt động của chính quyền địa phương nói riêng; hướng tới cải cách toàn diện các lĩnh vực, nhưng ưu tiên trong thời đoạn này là đẩy mạnh phân cấp, ủy quyền và tăng cường tự quản cho địa phương, tụ hợp cho các thị thành là đô thị trực thuộc trung ương và các thị thành trực thuộc tỉnh, tạo động lực phát triển cho mỗi địa phương, vùng miền và cả nước".
Theo đó, thiết lập cơ quan hành chính thành phố ở địa bàn đô thị trực thuộc trung ương và thành phố, thị xã thuộc tỉnh là Tòa thị chính; đứng đầu Tòa thị chính là Thị trưởng.
Ở cấp quận, bộ máy chính quyền có Hội đồng quận và Quận trưởng là người đứng đầu cơ quan hành chính quận. Trong đó, cấp làng chỉ là những đơn vị cung cấp những dịch vụ hành chính thiết yếu nhất cho người dân.
Cơ quan hành chính cấp làng ở Seoul đóng vai trò là cơ quan cung cấp dịch vụ công hơn là cơ quan quản lý.
