L PV: Thưa ông, tại cuộc hội thảo chuyên đề về việc phục dựng điện Kính Thiên hơn một năm trở về trước, nhiều nhà khoa học đồng ý với việc phải sớm trả lại không gian nền điện Kính Thiên, xin ông cho biết quan điểm của ông về vấn đề này? PGS
Chính điện Nara, Bách Tế…của các nước trong khu vực cũng không còn gì cả, và người ta vẫn phải nghiên cứu theo kiểu tổng hợp các nguồn tư liệu như vậy. Các cuộc khai quật khảo cổ hiện vẫn chỉ được thực hiện trên diện tích nhỏ. Chỗ sân đại triều đến Đoan Môn cũng dần được làm rõ. Theo tôi, nếu trong khu vực trọng tâm HTTL mà cứ để thế này thì không ra bóng vía của Hoàng cung.
Giờ cái khó nhất là phần bên trên, phần này đã mất hết. Đây là điện thiết triều của nhà Lê Sơ. Khách tham quan di tích Hoàng thành Thăng Long Vậy thì lịch trình phục dựng phải bắt đầu như thế nào cho hợp lý? - Tất nhiên là cần phải có nghiên cứu, đầu tư một cách bài bản và khoa học cho những công việc này chứ.
Nhưng khi đã định vị là phục dựng vết tích của thời Lê Sơ thì những kiến trúc thời Lê ở một số nơi ở Việt Nam vẫn còn. Đó là một ý tưởng mang tính cần thiết, hạp với chức năng của đơn vị bảo tồn di sản.
Tức thị một mặt thì nghiên cứu, sau đó hệ thống tư liệu. Khi đó mình có thể phục dựng ra một công trình là chính điện Kính Thiên của thời Lê Sơ. Và các khu vực này cũng có khả năng là sẽ khôi phục được vị kiến trúc thời Lê, chúng ta còn cái mốc định vị quan trọng là thềm rồng, cùng 2 lan can chạm rồng và 2 lan can chạm hoa lá và rồng cách điệu… Đấy là rất rõ rồi.
Tôi tin các nhà khoa học sẽ tham gia nghiên cứu hoàn chỉnh đề án này. Vẫn cần đàm đạo và nghiên cứu thật kỹ để đi đến những hợp nhất về mặt chuyên môn? - Trong khu vực HTTL, khu vực Đoan Môn, Kính Thiên và sân Đại Triều là các khu vực được trông và được định vị tương đối rõ
Thưa ông, theo ý kiến của các nhà khoa học, phục dựng điện Kính Thiên là cấp thiết, nhưng không thành ra mà chúng ta làm vội. Cùng với đó, thể di dời một số công trình kiến trúc ít giá trị và không hợp với cảnh quan Hoàng Cung khu trung tâm HTTL.
Hoàng thành Thăng Long năm 1888 Ảnh: T. Về thời kì, chúng ta phải bắt tay làm những công việc theo như quy trình đã nói ở trên, chứ nếu chỉ dừng ở ý tưởng mãi thì việc phục dựng chưa biết đến bao giờ mới có thể làm được. Tư liệu hình ảnh của điện Kính Thiên ngày xưa là không có chút nào nên mình phải hiệp tác với chuyên gia nữa.
Đó là cái căn gốc nhất. Hiện thời là ở Việt Nam. Và việc phục dựng ở đây đã có một số nhà nghiên cứu chủ trương khôi phục không gian điện Kính Thiên và chính điện Kính Thiên. Nhưng một trào lưu mà hiện thời Nhật Bản và Hàn Quốc đang ứng dụng khá phổ biến là từng bước nghiên cứu kỹ di sản, và khi đã hội đủ các điều kiện rồi thì họ tiến hành phục dựng.
Triều đại nào cũng quan yếu, nhưng di tích Lý-Trần-Lê ở dưới lòng đất thì bảo tàng kiểu đào các hố khai quật và chọn cái điển hình để bảo tàng. Chúng ta phải nghiên cứu khảo cổ ở dưới đã đành rồi, nhưng những kiến trúc di tích tiêu biểu mà đủ điều kiện thì nên hướng dần tới việc phục dựng. Rồi tiến tới phục dựng trên hình ảnh 3D hay 4D, sau đó thực nghiệm mô hình… tuốt luốt đều cần có sự đóng góp của các nhà nghiên cứu, nhà khoa học.
Sở dĩ chọn thời Lê để phục dựng vì có nền điện Kính Thiên và Đoan Môn của thời Lê Sơ. Cụ thể là trong nghiên cứu về điện Kính Thiên, người ta cốt yếu thấy nó còn vết tích thôi
Khảo cổ cũng đã dò hỏi ở đó và thấy vị trí là nguyên thuở ban đầu. Sau này nhà Mạc và nhà Lê Trung Hưng tiếp nối. Ông có cho rằng với tốc độ nghiên cứu hiện thời, chúng ta sẽ phải mất hàng chục năm nữa mới mong có đủ tư liệu để phục dựng điện Kính Thiên? - Theo tôi được biết, trọng tâm bảo tàng Di sản văn hóa Thăng Long – Hà Nội đã có yêu cầu về việc nghiên cứu hoàn trả không gian điện Kính Thiên.
Trân trọng cảm ơn ông ! Hương Lê- Việt Hà ( thực hiện). Và phục dựng trên các bản vẽ, trên các mặt bằng. Bởi thế phải nghiên cứu đầy đủ đã rồi mới tập hệ thống lại, chỉnh trang, tiến tới phục dựng.
Tuổi trước hết là phải tiến hành khảo cổ, hội tụ tư liệu. Trong hai thiên hướng chính, thì hiện giờ về mặt bảo tàng và phát huy giá trị, nó có khuynh hướng là giữ nguyên hiện trạng như là khu khảo cổ 18 Hoàng Diệu - khuynh hướng này trùng với ý kiến của các nhà nghiên cứu châu Âu. Các tư liệu được coi xét trên mọi phương diện và tính khả thi thì mới tiến tới phục dựng. TS Tống Trung Tín: Trào lưu nghiên cứu các đế đô cổ- cố đô, đồng thời nghiên cứu mà phát huy được giá trị di sản thì rất nhiều các nước Đông Á đã và đang thực hiện rồi.
Điển hình là ở Nhật Bản, Hàn Quốc. Tiêu biểu như công trình phục dựng Đại kim điện trong khu cố đô Nara của Nhật Bản hay phục dựng cố đô tại Hàn Quốc… Di tích Hoàng thành Thăng Long (HTTL) hiện chỉ toàn thấy nhà hiện đại, không thấy bóng vía cung điện cổ kính đâu cả.
Việc phục dựng điện Kính Thiên cũng có nhiều thời đoạn chứ không phải là phục dựng lập tức.
