Thứ Hai, 15 tháng 7, 2013

Thiên về "dạy chữ", hạn chế "dạy người"

 Vạch ra đến 7 yếu kém, tồn tại, nguyên Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục Thanh niên, Thiếu niên và Nhi đồng của QH - PGS-TS Trần Thị Tâm Đan - đòi hỏi sách giáo khoa sau năm 2015 “cần có sự đổi mới về quan điểm giáo dục phổ biến”. 

Nhiều địa phương, cơ sở vật chất dài còn nghèo nàn, tạm thời. Ảnh: KỲ ANH

Đây là phát biểu với nhiều chữ “chưa” nhất tại hội nghị lấy ý kiến chuyên gia kết quả giám sát “Việc thực hiện chính sách, pháp luật về đảm bảo chất lượng và chương trình, sách giáo khoa giáo dục phổ biến” do đoàn giám sát của UBTVQH thực hiện hôm qua 15.7.

 Cần sớm ban hành Đề án đổi mới SGK phổ biến 

Theo bà Tâm Đan, chương trình SGK hiện tại “Chưa đổi mới chương trình và phương thức tổ chức dạy các môn về giáo dục thể chất, mỹ học”; chưa giải quyết phương án phân ban THPT, không đạt yêu cầu phát huy năng lực, sở trường của học sinh, không có tác dụng định hướng nghề nghiệp, không phục vụ được yêu cầu bảo đảm cơ cấu nguồn nhân lực. đội ngũ càn chưa được chuẩn bị sẵn sàng các điều kiện cho việc thực hiện, bất cập về số lượng, cơ cấu, phẩm chất đạo đức và năng lực nghề nghiệp. Điều kiện làm việc cũng như đời sống càn còn khó khăn, động lực làm việc suy giảm, không có điều kiện tự học nâng cao trình độ.

Chưa tạo nên được sự chuyển biến cơ bản của nhà trường phổ biến khi đó vẫn là lối giáo dục thiên về “dạy chữ”, hạn chế về “dạy người”, nặng về truyền thụ kiến thức, rất hạn chế về rèn luyện kỹ năng thực hành, kỹ năng sống, phương pháp học tập, phương pháp tư duy, năng lực giải quyết vấn đề trên cơ sở khoa học. Phương pháp dạy học, giáo dục vẫn mang nặng tính áp đặt hơn là phát huy tính chủ động, tích cực của học sinh. Cơ sở vật chất nhiều trường còn nghèo nàn, thiếu thốn.

Điểm lại ba lần cách tân giáo dục (năm 1950, 1956, 1979), GS-TS Trần Đình Hương đánh giá chương trình, sách giáo khoa đang hiện hành, nội dung nặng, quá tải, nặng lý thuyết, chưa gắn nhiều với thực tại, tính liên thông giữa các cấp trình độ ở phổ biến với giáo dục chuyên nghiệp, đại học còn thấp.

Đa phần đại biểu đều đồng tình rằng việc đổi mới chương trình SGK phổ biến là điều nên và cần làm. Tuy nhiên, sự đổi mới đó phải được thực hiện như thế nào nhằm đảm bảo kế thừa những thành tựu của VN và áp dụng hợp lý kinh nghiệm quốc tế, linh hoạt vùng miền sao cho hiệp với mọi đối tượng, có tính khả thi cao. Đặc biệt, cần tránh cách xây dựng chương trình phổ biến theo quy trình ngược như bây chừ là chương trình và SGK được biên soạn, thể nghiệm, hoàn chỉnh và ký ban hành trước khi biên soạn chính thức.

Đại diện các sở GDĐT đề nghị cần sớm ban hành đề án đổi mới chương trình - SGK phổ biến sau 2015 để có đủ thời gian nghiên cứu, chuẩn bị chu đáo, đồng bộ các nguyên tố đầu vào cho thực hiện chương trình mới.

 Chính sách lương bổng phải thay đổi trước?
 

Phân tích các duyên do của yếu kém, Hiệu trưởng Trường ĐHSP Thái Nguyên - TS Phạm Hồng Quang - nhòm nếp tầng lớp, của càn và gia đình học sinh cho rằng đi học gắn liền với thi và bằng cấp, ít quan tâm đến học kỹ năng hoạt động, kỹ năng sống. “Do vậy, quan niệm “đi học” đồng thời là “đến trường”, chỉ có đến trường mới là đi học. Ít quan tâm đến khái niệm “học”, tự học ở nhà, học ở phạm vi khác ngoài nhà trường”.

Theo ông Quang, hiện các môn học được hiểu méo mó chỉ như một điều kiện để thi đỗ các cấp và đại học nhiều hơn là xác định lĩnh vực cần học tập với tri thức nền tảng để dự vào đời sống tầng lớp. Về “lỗi chủ quan”, TS Quang cương trực: “Người thiết kế chương trình và sách giáo khoa chưa quan tâm nhiều đến việc hình thành năng lực phát triển chương trình cho người dạy; áp dụng kinh nghiệm của nước ngoài chưa hệ thống; ở các khâu xây dựng và triển khai chương trình, chưa huy động hết chuyên gia và càn giỏi thông suốt về giáo dục phổ biến”.

Nguyên Vụ trưởng Vụ càn - Bộ GDĐT - TS Vũ Văn Dụ - thì cho rằng, chính sách lương bổng, phụ cấp của càn là vấn đề quan trọng nhất trong những vấn đề mấu chốt của việc đổi mới giáo dục. Chất lượng giáo dục nâng lên, bị động được đẩy lùi..., vơ đều trông vào đội ngũ càn nhiệt huyết, có năng lực. Tuy nhiên, để có một đội ngũ như thế, chính sách lương bổng và phụ cấp phải thay đổi trước...

Ông Dụ phát biểu tha thiết: Tại sao đã nhiều lần cách tân, đổi mới giáo dục khi vơ mọi nguyên tố của chất lượng đều tác động, đổi mới, mà riêng có nguyên tố lương bổng và phụ cấp lại “án binh bất động”.

GS - TS Nguyễn Đức Chính (ĐH QGHN) nêu hàng loạt hướng khắc phục, ông nói một câu ăn nhằm, sự đổi mới phải được bắt đầu bằng việc các nhà quản lý giáo dục “Thừa nhận sự lạc hậu của quy trình dạy học lấy nội dung dạy học làm trọng tâm”.

GS-TS Nguyễn Minh Thuyết - nguyên Phó Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục, Thanh niên, thiếu niên và nhi đồng của Quốc hội: Mục tiêu giáo dục đang phiến diện. Việc xác định Mục tiêu giáo dục bây chừ là “đào tạo nhân lực phục vụ nhu cầu tầng lớp”, tuy không sai nhưng có phần phiến diện. Trên thực tại, việc trọng cá thể hóa hoạt động học tập, làm nảy ở người học nhu cầu khám phá thế giới, khám phá năng lực của bản thân để phát triển mới là điều kiện làm nên sự phát triển của tầng lớp.

PGS - TS - NGƯT Chu Hồng Thanh thuộc Trung ương Hội Luật gia Việt Nam: Các trường chỉ chạy theo chương trình. Hằng năm, các dài chỉ cốt tử chăm lo để chạy cho hết khối lượng kiến thức trong sách giáo khoa (SGK) và chương trình (CT) năm học đề ra.

càn Nguyễn Xuân Khang - Hiệu trưởng Trường THCS Marie Curie Hà Nội: Tôi cần càn biết dạy kỹ năng sống. “Rất nhiều người có bằng thạc sĩ, có luận án tốt nghiệp loại ưu nộp đơn xin vào trường của tôi để dạy học. Nhưng nói thật, tôi chỉ thích nhận những càn biết cách dạy học sinh phát huy được tính sáng tạo, có được những kỹ năng sống cần thiết hơn là các càn có bằng cấp chuyên môn giỏi”. Thu Trang